İstanbul’un fethinde Fatih Sultan Mehmet ile birlikte ordu kumandanı olan Zağnos Paşa’nın fetihte gösterdiği fedakarlıkları Balıkesirli tarihçi ve yazar Aydın Ayhan anlattı. İstanbul’un fethinde gemilerin karadan yürütülmesinin Zağnos Paşa kumandasındaki ordu tarafından yapıldığını söyleyen Aydın Ayhan, Zağnos Paşa’nın da fetihten sonra Fatih unvanı alan ikinci komutan olduğunu dile getirdi.
Fatih Sultan Mehmet ile birlikte İstanbul’un fethini gerçekleştiren Zağnos Paşa’nın türbesi kendi ismini taşıyan caminin bahçesinde bulunuyor. Balıkesirli tarihçi Aydın Ayhan Zağnos Paşa’nın İstanbul’un fethinden sonra Midilli ve Mora adalarının fethi ile Trabzon’un fethinde önemli rol oynadığını söyledi. İstanbul’un fethinde büyük fedakarlıkları olan Zağnos Paşa ile ilgili bilgiler veren Ayhan, fetih gecesini şu şekilde anlattı:
“İstanbul’un fethinde iki tane ordu vardı. Birisi Fatih’in ordusu, esas ordu, İstanbul’un surlarını saran orduydu. Bir de Galatasaray semtini arkadan saran ordu vardı. Birinci ordunun kumandanı Fatih Sultan Mehmet Han, ikinci ordunun kumandanı da Zağnos Paşa idi. İstanbul’un fethi sırasında gemilerin karadan yürütülmesini Zağnos Paşa’nın ordusu sağlıyor. Kuşatmada Bizanslılar bir sabah uyanıp bir bakıyorlar zincirlerle kapatılan Haliç’te Türk gemilerini görünce şaşırıp kalıyorlar. Haliç’deki zincirler aşağı yukarı 2 metre kalınlığında, 7-8 metre büyüklüğünde ağaçlar zincirlerle birbirine bağlanmış. O zamana kadar Bizans’ın dış tarafında bütün müdafiler orada ve kendilerini savunuyorlar. İçeriye yani Haliç tarafındaki kalelerde ise birkaç nöbetçinin dışında doğru dürüş kimsenin olmadığını biliyoruz. Bizanslılar bir sabah Haliç’in gemilerle dolu olduğunu görünce müdafilerin büyük bir kısmı oraya geliyor. 28 Mayıs günü bütün ordu oruçlu ve bugün harp olmuyor, sadece toplar surları dövüyor. Gece yarısına doğru birden her yere bir sessizlik hakim oluyor. Buna mum donanması diyorlar. Herkesin elinde ışıklar var ve o ışıklarla mum donanması yapıyorlar. Buna Bizanslılar çok şaşırıyor. Hatta dediklerine göre o gün hafif bir yağmur yağmış Ayasofya’nın kubbeleri mum donanmasıyla parlamaya başlıyor. Gece yarısından sonra da tahminen saat 01.00-02.00’de esas hücumlar başlıyor. Zağnos Paşa da o gece Fatih’in emriyle Galata’da Cenevizlilerden büyük fıçılar satın alarak onlarla Haliç’e büyük bir köprü yaptırarak ordusunu İstanbul surlarının önüne getiriyor. Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethinde Hz. Peygamberden sonra belki Hz. Ebubekir döneminden sonra İslam’da ilk ve son defa İslam Birliği sağlıyor. Dünyanın her tarafından Müslüman olanlar; Türkistan’dan, İran’dan hatta en büyük düşmanı olan Karamanoğullarından, Arabistan’dan çıkıp geliyorlar. Niye? Çünkü tek şey burada İstanbul’un fethine şereflenmek için geliyorlar. İslam Birliği oluştuktan sonra İstanbul fethediliyor ve Fetih Sultan Mehmet birkaç gün sonra şehre giriyor ve Ayasofya’ya geliyor. Ayasofya ibadete açılıyor ve çok değişik şeyler oluyor orada ve herkesle birlikte Bizanslılarda şaşırıyor. Çünkü Bizans gemileri, Venedik gemileri var onlar ayrılıyor. Osmanlı ordusu içinde de mesela Macarlar, Sırplar var. Ama Bizans ordusu içinde de kaçak bir Osmanlı şehzadesi var. İstanbul fethedildikten sonra Çandarlı Halil Paşa bir şekilde hapsediliyor. Çünkü Halil Paşa Fatih’i iki kere tahttan indirmiş birisi ve belli bir süre sonra da idam ediliyor. Onun ardından Zağnos Paşa buraya geliyor. Hatta dediklerine göre Midilli’nin fethine gelirken Fatih Sultan Mehmet buraya (Balıkesir’e) geliyor. O zaman Zağnos Paşa Camisi yapılmak üzere. Söylenene göre Zağnos Paşa sırtına taşları almış kendisi taşıyor. Çünkü İstanbul fethedilince bütün asker ganimetin 5’de 1’ini fatihlere yani kumandanlarına verir. Fatih Sultan Mehmet Han Fatih lakabı bana yeter diyerek ganimetten pay istemez. Aynı şekilde Zağnos Paşa da bir şey almıyor, Akşemsettin de bir şey almıyor. Dolayısıyla ganimetten hiçbir şey almayan Zağnos Paşa işçilere bir şey veremediği için kendisi işçilik yapıyor. Daha sonra Midilli fethediliyor ve Mora’nın fethi sırasında Fatih Sultan Mehmet Zağnos Paşa’yı tekrar çağırıyor. Zağnos Paşa Mora’nın fethinde de Fatih Sultan Mehmet ile beraber ordu kumandanı olarak bulunuyor. Daha sonra Zağnos Paşa tekrar Balıkesir’e geliyor ve Fatih Sultan Mehmet Zağnos Paşa’yı Trabzon’un fethi için tekrar çağırıyor. O zaman Trabzon’da Rum İmparatorluğu var ve Zağnos Paşa çağrıya uyarak gidiyor ve Trabzon’u fethediyor. Hatta Trabzon’da hala Zağnos Köprüsü, Zağnos Mahallesi ve Zağnos’un fetihten sonra şehre girdiği kapı vardır. Bu anda Trabzonluların çoğu Zağnos Paşa’yı Trabzonlu sanırlar, çünkü orayı fetheden odur. Trabzon’un fethinden sonra Zağnos Paşa tekrar Balıkesir’e dönüyor ve Oruç Gazi diye buranın meşhur kumandanlarından birinin kızıyla evleniyor'
